پایان نامه تاثیر نگرش دینی بر تفکر انتقادی دانشجویان

چکیده : هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی تأثیر نگرش دینی (مثبت و منفی) بر تفکر انتقادی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد دماوند است.

فرضیات پژوهش عبارتند از : 1) بین نگرش دینی مثبت و تفکر انتقادی رابطه وجود دارد. 2) بین نگرش دینی منفی و تفکر انتقادی رابطه وجود دارد.

همان طوری که ملاحظه می کنید جامعه آماری کلیه دانشجویان علوم تربیتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دماوند است و نمونه آماری 100 نفر است که از میان این جامعه آماری به صورت تصادفی ساده انتخاب شده است. روش گردآوری اطلاعات در این پژوهش پرسشنامه نگرش دینی و تفکر انتقادی خود ساخته است که در اختیار گروه نمونه قرار گرفته و بعد از پاسخ جمع آوری شده و اطلاعات مورد بررسی قرار گرفت. در تجزیه و تحلیل اطلاعات از دو روش توصیفی و استنباطی استفاده شد و جداول و نمودارهای آماری ارائه شد.

نتایج این پژوهش به شرح ذیل است:

1) بین نگرش دینی و تفکر انتقادی رابطه معناداری وجود دارد.

2) بین نگرش دینی مثبت و تفکر انتقادی رابطه معناداری وجود دارد.

3) بین نگرش دینی منفی و تفکر انتقادی رابطه معناداری وجود دارد.

با توجه به این که میان دانشجویان نگرش های متفاوتی (مثبت و منفی) نسبت به دین وجود دارد و همچنین دارای درجات متفاوتی از تفکر انتقادی هستند، بنابراین در رابطه با این که آیا با (مثبت و منفی) بودن نگرش دانشجویان تفکر انتقادی آنها مثبت و منفی می شود؟ می خواهیم در این رابطه اطلاعاتی به دست آورده و بررسی کنیم.

تعاریف نظری متغیرها :

نگرش دینی

نگرش دینی، مجموعه ای از اعتقادات، احساسات و اعمال فردی یا جمعی است که حول مفهوم حقیقت غائی را می توان بر حسب تفاوت ادیان با یکدیگر، واحد یا متکثر، مشخص یا نامشخص، الوهی یا غیر الوهی و نظیر آن تلقی کرد.

به هر نوع ایمانی که هر کس نوعی گرایش برای باور داشتن به آن احساس کند، حتی اگر قابل اثبات یا تکذیب نباشد حقانیت و اعتبار می بخشد

بعد اعتقادی و باورهای دینی عبارتند از باورهایی که انتظار می رود پیروان آن دین بدانها اعتقاد داشته باشند.

نگرش دینی مثبت

اول دینداری همراه است با مجموعه ای از نگرش ها، اعتقادات و محوری ترین اعتقادات در این زمینه اعتقاد به وجود خداوند، نقش خداوند در هستی و وحدانیت خداوند است. بر اساس گفتگوهایی که فقهای ما مطرح می کنند نیز رکن دینداری، اعتقاد به خداوند است.

دوم این که هر دینی با مناسکی (فردی اجتماعی) همراه است و در مورد اسلام انجام فریضه نماز یکی از محورهای مهم در دینداری است.

نگرش دینی منفی

بی علاقگی و حس بی تفاوتی نسبت به مسائل فکری و سستی معتقدات مذهبی و عصیان و بی بند و باری در مورد مسئولیت ها و مقررات اخلاقی و مذهبی، گرچه این بی علاقگی و سستی از محدوده دین و مسائل مذهبی گذشته و مظاهر ناگوار آن در همه شئون و آداب و مسائل ریز و درشت و سهل و خطیر زندگی فردی و اجتماعی نیز کاملاً به چشم می خورد ولی آنچه که در این میان در درجه اول اهمیت قرار گرفته و به عنوان کانون اصلی می تواند مورد بحث و بررسی قرار گیرد موضوع ضعف ایمان و فقدان حس مسئولیت در مورد معتقدات و مقررات مذهبی می باشد.

تفکر انتقادی

برای تفکر انتقادی تعاریف متعددی ارائه شده است که در فصل دوم به آن پرداخته ایم. بنابراین برای پرهیز از اطاله کلام در این بخش تنها به دو تعریف اشاره می شود :

آنجلو (1955) معتقد است که (در تمامی تعاریف رسمی، تفکر انتقادی به عنوان کاربرد عمدی مهارتهای سطح بالا و عقلانی تجزیه تحلیل و ترکیب ، تشخیص شکل و حل مسأله و استنتاج و ارزشیابی در نظر گرفته می شود).

اسکریون (1996) تفکر انتقادی را فرایند منظم، هوشمندانه، فعالانه و ماهرانه در مفهوم سازی، کاربرد، تجزیه و تحلیل، ترکیب و ارزشیابی اطلاعات جمع آوری شده یا پدید آمده از طریق مشاهده، تجربه، تفکر و استدلال می داند.

تعاریف عملی متغیرها :

نگرش دینی : میزان نمره ای که هر فرد از پرسشنامه نگرش دینی می گیرد.

نگرش دینی مثبت : میزان نمره ای که هر فرد از پرسشنامه نگرش دینی مثبت می گیرد.

نگرش دینی منفی : میزان نمره ای که هر فرد از پرسشنامه نگرش دینی منفی می گیرد.

تفکر انتقادی : میزان نمره ای که هر فرد از پرسشنامه تفکر انتقادی می گیرد.

با توجه به دیدگاهها و سوابق مختلفی که ارائه شد می توان دریافت که : نگرش دینی مجموعه ای از اعتقادات، احساسات و اعمال فردی یا جمعی متکثر، مشخص یا نا مشخص، الوهی یا غیر الوهی و نظیر آن تلقی کرد. که نگرش به نگرش دینی مثبت و نگرش دینی منفی تقسیم می شود :

نگرش دینی مثبت :

اول دینداری همراه است با مجموعه ای از نگرش ها، اعتقادات و محوری ترین اعتقادات در این زمینه اعتقاد به وجود خداوند، نقش خداوند در هستی و وحدانیت خداوند است. بر اساس گفتگوهایی که فقهای ما مطرح می کنند نیز رکن دینداری، اعتقاد به خداوند است.

دوم این که هر دینی با مناسکی (فردی اجتماعی) همراه است و در مورد اسلام انجام فریضه نماز یکی از محورهای مهم در دینداری است.

تاثیر نگرش دینی بر تفکر انتقادی

مبحث دیگری که در این پژوهش مورد نظر است مفهوم تفکر انتقادی و تأثیری که نگرش دینی مثبت و منفی بر آن می گذارند می باشد.در واقع همان طور که دیدگاههای مختلف بیان کردند ، تفکر انتقادی نوعی از تفکر است که میتواند خود را مورد ارزیابی قرار دهد و بدون پیش داوری به بررسی دلایل و احتمالات مختلف یک موضوع بپردازد. نگرش دینی مثبت و نگرش دینی منفی و شناخت و آگاهی و بسیاری عوامل دیگر که تحت تأثیر دین می باشد بر تفکر انتقادی اثر می گذارد یعنی کسانی که از مهارت تفکر انتقادی، به خوبی استفاده کرده یا می کنند، از نگرش دینی مثبتی (شکل یافته تری) و یا اینکه مراحل جستجو برای دستیابی به نگرش دینی مثبت (شکل یافته) را طی می کنند. پس بنا به آنچه گفته شد و با توجه به دیدگاههای مختلف که مورد بررسی قرار گرفت و همچنین با توجه به پیشینه ها و سوابقی که در دست است، می توان نتیجه گرفت که نگرش دینی مثبت و منفی نه تنها با تفکر انتقادی افراد مرتبط است بلکه می تواند تأثیرات بسیار زیادی براین بعد از شخصیت انسان بگذارد که در فصل های بعدی تحقیق به وسیله روش های آماری، این امررا مورد بررسی قرار داده و درستی آن را به اثبات می رسانیم. ...